Türkiye`nin merkezi yönetim bütçesi gelirleri 2020`de bir önceki yıla göre yüzde 17,6 artarak 1 trilyon 29 milyar 493 milyon lira, giderleri de yüzde 20,2 yükselerek 1 trilyon 202 milyar 236 milyon lira olarak gerçekleşti.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2020 yılı aralık ayı ve ocak-aralık dönemi bütçe uygulama sonuçlarını açıkladı.
Buna göre, Aralık 2020`de bütçe gelirleri, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 34 artarak 97 milyar 559 milyon liraya yükseldi. Bütçe giderleri de aynı dönemde yüzde 32,2 artışla 138 milyar 250 milyon liraya çıktı. Geçen ay bütçe açığı 40 milyar 691 milyon lira olarak hesaplandı.
Bütçe gelirleri 2020`de bir önceki yıla kıyasla yüzde 17,6 artarak 1 trilyon 29 milyar 493 milyon lira, bütçe giderleri de yüzde 20,2 yükselerek 1 trilyon 202 milyar 236 milyon lira oldu. Böylece merkezi yönetim bütçesi açığı, geçen yıl yüzde 38,5 arttı ve 172 milyar 743 milyon lira olarak kayıtlara geçti.
Faiz hariç bütçe giderleri geçen yıl aralıkta bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 32,8 artışla 133 milyar 360 milyon lirayı buldu. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı yüzde 13,9 olarak hesaplandı.
Geçen ay personel giderleri, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 6 artarak 18 milyar 73 milyon lira olurken, personel giderleri için bütçede öngörülen 282 milyar 488 milyon lira ödeneğin yüzde 6,4`ü kullanıldı.
Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, geçen yıl aralıkta bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 6,7 artışla 3 milyar 887 milyon lira oldu ve bütçede öngörülen 48 milyar 120 milyon lira ödeneğin yüzde 8,1`i harcandı.
Söz konusu dönemde, mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 75 milyar 550 milyon lira ödeneğin yüzde 28,7`si kullanıldı. Aralıkta yüzde 24,9 artan mal ve hizmet alımı giderleri 21 milyar 720 milyon lira olarak gerçekleşti.
Cari transferler, geçen yıl aralıkta bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 37,3 artarak 52 milyar 533 milyon liraya çıktı. Bütçede öngörülen 451 milyar 122 milyon lira ödeneğin yüzde 11,6`sı kullanıldı.
Aralık 2020`de 25 milyar 907 milyon lira sermaye gideri, 5 milyar 947 milyon lira sermaye transferi yapıldı, borç verme giderleri ise 5 milyar 293 milyon lira oldu. Faiz giderleri geçen ay bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 17,4 artışla 4 milyar 889 milyon lira olarak kayıtlara geçti.
Bütçe gelirleri
Merkezi yönetim bütçe gelirleri, aralık 2019`da 72 milyar 800 milyon lira iken geçen ay yüzde 34 artarak 97 milyar 559 milyon liraya yükseldi. Bütçe tahminine göre bütçe gelirlerinin aralık ayı gerçekleşme oranı 2019`da yüzde 8,3 olarak kayıtlarda yer alırken, geçen ay yüzde 10,2 oldu.
Vergi gelirleri tahsilatı, geçen ay 2019`un aynı ayına göre yüzde 29,4 artarak 78 milyar 469 milyon liraya çıktı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise yüzde 10 olarak hesaplandı.
Bu dönemde genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri yüzde 57,6 yükselerek 14 milyar 950 milyon liraya ulaştı. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 3 milyar 640 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 500 milyon lira olarak belirlendi.
Vergi türleri bakımından Aralık 2020`de bir önceki yılın aynı ayına göre, gelir vergisi yüzde 8,3, kurumlar vergisi yüzde 12, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 74,3, özel tüketim vergisi yüzde 54,8, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 23,8, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 26,5, damga vergisi yüzde 20,5, diğer vergiler yüzde 32 artarken, harçlar yüzde 14 azaldı.
2020 gerçekleşmeleri
Merkezi yönetim bütçe giderleri Ocak-Aralık 2019 döneminde 1 trilyon 27 milyon lira iken, geçen yılın aynı döneminde yüzde 20,2 artışla 1 trilyon 202 milyar 236 milyon liraya yükseldi. Böylelikle 2020 yılında merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 1 trilyon 95 milyar 461 milyon lira ödeneğin yüzde 109,7`si kullanılmış oldu.
Faiz hariç bütçe giderleri geçen yıl ocak-aralık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 18,7 artarak 1 trilyon 68 milyar 274 milyon liraya ulaştı. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı yüzde 111,7 olarak hesaplandı.
Personel giderleri, aynı dönemde yüzde 15,2 artarak 287 milyar 769 milyon lira olurken, personel giderleri için bütçede öngörülen 282 milyar 488 milyon lira ödeneğin yüzde 101,9`u kullanıldı.
Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, bu dönemde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 12,2 artışla 48 milyar 286 milyon liraya yükseldi ve bütçede öngörülen 48 milyar 120 milyon lira ödeneğin yüzde 100,3`ü harcandı.
Geçen yıl mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 75 milyar 550 milyon lira ödeneğin yüzde 127,6`sı kullanıldı. Bu dönemde yüzde 14,3 artışla 96 milyar 399 milyon lira mal ve hizmet alımı gideri gerçekleşti. Cari transferler yüzde 24,4 artarak 497 milyar 989 milyon lira oldu. Bütçede öngörülen 451 milyar 122 milyon lira ödeneğin yüzde 110,4`ü harcandı.
Bu dönemde 92 milyar 911 milyon lira sermaye gideri, 15 milyar 171 milyon lira sermaye transferi yapıldı. Borç verme giderleri ise 29 milyar 750 milyon lira oldu. Faiz giderleri yüzde 34 yükselişle 133 milyar 962 milyon lira olarak kayıtlara geçti.
Bütçe gelirleri
Merkezi yönetim bütçe gelirleri, 2019`da 875 milyar 280 milyon lira iken geçen yılın aynı döneminde yüzde 17,6 artarak 1 trilyon 29 milyar 493 milyon liraya çıktı. Bütçe tahminine göre bütçe gelirlerinin ocak-aralık dönemi gerçekleşme oranı 2019`da yüzde 99,4 olarak kayıtlarda yer alırken, bu yılın aynı döneminde yüzde 107,6 oldu.
Vergi gelirleri tahsilatı, söz konusu dönemde yüzde 23,6 artarak 833 milyar 62 milyon liraya ulaştı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise yüzde 106,2 olarak tespit edildi.
Genel bütçe vergi dışı gelirleri yüzde 3,9 azalarak, 166 milyar 977 milyon liraya düştü. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 21 milyar 692 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 7 milyar 762 milyon lira olarak belirlendi.
Vergi türleri bakımından 2020`de bir önceki yılın aynı dönemine göre, gelir vergisi yüzde 2,4 düşerken, kurumlar vergisi yüzde 33,3, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 29, özel tüketim vergisi yüzde 40,9, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 19,4, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 27,1, damga vergisi yüzde 11,2, harçlar yüzde 26,8, diğer vergi gelirleri yüzde 35,5 arttı.
