Özet Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayınlanan dış ticaret verilerine göre, 2021’in ilk yarısında ihracat, önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 18,5 oranında artarak 10,54 milyar dolara, ithalat yüzde 9,8 artarak 8,17 milyar dolara ulaştı.
YILA KÖTÜ GİREN İHRACAT YÖNÜNÜ YUKARI ÇEVİRDİ
Aylık bazda bakıldığında Haziran 2021’de ihracat, önceki yılın aynı ayına göre yüzde 33,5 artarak 1,96 milyar dolar, aylık ithalat ise yüzde 2,5 düşerek 1,2 milyar dolar olarak gerçekleşti.
2021 yılının ilk aylarında ithalat artış eğilimindeydi. Nisan ayında, önceki yılın aynı ayına göre yüzde 25 artan aylık ihracat ve ithalat artış hızının yavaşlaması ile bu trendde değişim işareti görülmüştü. İhracat mayıs ayında da belirgin şekilde artarken, 2021 yılında ilk kez mayıs ayında ithalatın önceki yılın aynı ayına kıyasla gerilemesi, yılın başından bu yana devam eden yüksek ithalat trendinin değiştiğini gösterdi. İhracatın artması, ithalatın yavaşlaması yönündeki olumlu trend, haziran ayında güçlenerek devam etti.
Aylık ihracattaki bu önemli artışlar dikkat çekse de geçtiğimiz yıl pandeminin küresel etkisinin hissedildiği ilk dönemde ihracatın keskin bir şekilde düşmesi, Mayıs ve Haziran aylarındaki ihracat rakamlarının önceki yıla göre yüksek çıkmasında kısmen etkili oldu.
DIŞ TİCARET FAZLASI YÜZLERİ GÜLDÜRDÜ
2021 yılının başlarında ithalatın artış eğiliminde olmasından olumsuz etkilenen dış ticaret dengesi, yılın ilk dört ayında önceki yılın aynı döneminin gerisinde kalmıştı.
Mayıs verilerinin gelmesiyle birlikte 2021’de ilk kez dış ticaret fazlası, önceki yılın aynı döneminin üzerine çıkmış; 2021’in ilk 5 ayında, önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 32,1 artarak 1,63 milyar dolar olarak gerçekleşmişti.
Haziran’daki güçlü ihracat verileriyle birlikte, 2021’in ilk 6 ayında dış ticaret fazlası yüzde 62,9 arttı, 2,36 milyar dolar dış ticaret fazlası kaydedildi.
Birim ihracat değeri 2021’in ilk 6 ayında, önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1,7 artarak 1.097 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat birim değeri ise önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 39,2 artışla 631 dolar/ton’a yükseldi.
DIŞ TİCARETTE EN YÜKSEK HACİMLİ ÜRÜNLER
2021’nin ilk yarısında ihracatta öne çıkan ürünler sırasıyla fındık içi (0,59 milyar dolar), un (0,49 milyar dolar) ve makarna (0,36 milyar dolar) olurken bu ürünler toplam ihracatın yaklaşık yüzde 13,7’sini oluşturdu.
Aynı dönemde en çok ithal edilen ürünler ise sırasıyla soya fasulyesi (0,86 milyar dolar), buğday (0,77 milyar dolar) ve ham ayçiçeği yağı (0,56 milyar dolar) oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatın yaklaşık yüzde 26,8’ini, yani 4’te 1’inden fazlasını oluşturdu.
2021 yılı haziran ayında en çok ihraç edilen ürünler kiraz, buğday unu ve rafine ayçiçeği yağı olarak sıralanırken, en çok ithal edilen ürünler soya fasulyesi, buğday ve ham ayçiçeği yağı oldu.
Büyük ölçüde yem sektörü tarafından kullanılan soya fasulyesinin haziran ayındaki 246,9 milyon dolarlık ithalatı dikkat çekti. Bu üründe, mayıs-haziran aylarında 500 milyon doların üzerinde ithalat yapıldı.
Son dönemde yurt içinde fiyat artışları ile sıkça gündeme gelen ve 760 milyon dolarlık ithalat ile 2020’de en fazla ithal edilen 3’üncü ürün olan ayçiçek yağında ithalat trendi devam etti. Ayçiçek ve ayçiçek yağı 2021 yılında da en çok ithal edilen ürünler arasında yer aldı.
EN ÇOK İHRACAT YAPAN SEKTÖRLER
2021’in ilk 6 ayına ait dış ticaret verileri sektörlere göre incelendiğinde sert kabuklu meyveler (1.112 milyon dolar), şeker ve şekerli mamuller (1.066 milyon dolar), yaş meyve (1.006 milyon dolar), bitkisel yağ (732 milyon dolar) ve balıkçılık ve su ürünleri (621 milyon dolar) sektörleri en fazla ihracat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ihracatın yüzde 43’ü bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi.
Aynı dönemde hayvan yemi (2.204 milyar dolar), bitkisel yağ (1.578 milyon dolar), un (931 milyon dolar), nişasta (668 milyon dolar) ve kakao-çikolata (414 milyon dolar) sektörleri ise en çok ithalat yapan sektörler olarak sıralandı. Toplam ithalatın yüzde 70,9’u, yani 3’te 2’sinden fazlası bu 5 sektör tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması, ithalatın az sayıda sektörde yoğunlaştığını gösterdi.
Tek başına Hayvan Yemi Sektörü, 2021’in ilk yarısında 2,2 milyar doları geçen hacim ile toplam ithalatın yüzde 27’sini, 4’te 1’inden fazlasını oluşturdu.
Bitkisel yağ sektörü, 2021’in ilk 6 ayında 1.578 milyon dolarlık ithalat ile toplam ithalatın yüzde 19,3’ünü oluşturdu. Küresel piyasalardaki fiyatın Mayıs 2020 – Ocak 2021 döneminde neredeyse 2 katına çıkması ve döviz fiyatlarındaki hareketlilik, ithalata bağlı bu sektörde ülke içi fiyatların belirgin bir biçimde artması ve yüksek seviyede devam etmesiyle sonuçlandı.
İHRACATIN ARTTIĞI VE AZALDIĞI SEKTÖRLER
2021 yılının ilk 6 ayında önceki yılın aynı dönemine göre ihracatını değer olarak en fazla arttıran sektörler şeker ve şekerli mamuller sektörü (246 milyon dolar artış), balıkçılık ve su ürünleri sektörü (187 milyon dolar artış), bitkisel yağ sektörü (178 milyon dolar artış), yaş meyve sektörü (166 milyon dolar artış) ve sebze sektörü (128 milyon dolar artış) oldu.
Aynı dönemde ihracatın gerilediği 2 sektör tütün ve mamulleri sektörü (69 milyon dolar düşüş) ve baklagil sektörü (10 milyon dolar düşüş) oldu. Makarna, kuru meyve/sebze, un sektörleri ihracatı yılın ilk 4 ayında önceki yıla kıyasla gerideydi. Mayıs ayından itibaren bu sektörlerdeki ihracatın toparlanması dikkat çekti.
2021 yılının ilk 6 ayında önceki yılın aynı ayına göre ithalatı değer olarak en çok artan sektörler Bitkisel yağ sektörü (311 milyon dolar artış), hayvan yemi sektörü (284 milyon dolar artış), nişasta sektörü (284 milyon dolar artış), alkollü içkiler sektörü (24 milyon dolar artış) ve kahve, çay ve baharat sektörü (18 milyon dolar artış) oldu.
İthalatın en çok düştüğü sektörler makarna (174 milyon dolar düşüş), un (130 milyon dolar düşüş), şeker ve şekerli mamuller (49 milyon dolar düşüş), tütün ve tütün mamulleri (29 milyon dolar düşüş) ve sert kabuklu meyveler (25 milyon dolar düşüş) ve oldu.
DIŞ TİCARETTE ÖNE ÇIKAN ÜLKELER
2021’in ilk 6 ayında dış ticaret verileri ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız 5 ülke Irak (1.180 milyon dolar), Almanya (854 milyon dolar), Rusya (739 milyon dolar), ABD (532 milyon dolar) ve İtalya (426 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın yüzde 35,4’ünü oluşturdu.
UN, TAVUK ETİ, GOFRET VE WAFFLE
Ülkelere göre en çok ihraç ettiğimiz ürünler Irak için un, tavuk eti, gofret ve waffle; Almanya için ambalajlı fındık, fındık içi ve kiraz; Rusya içinse alabalık, şeftali ve mandalina oldu.
Ülke bazında ithalat verileri incelendiğinde, 2021 yılının ilk 6 ayında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler Rusya (1.766 milyon dolar), Brezilya (924 milyon dolar), Ukrayna (430 milyon dolar), ABD (406 milyon dolar) ve Malezya (380 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 47,8’ini oluşturdu.
Rusya’dan yapılan ithalatta öne çıkan ürünler buğday, ham ayçiçeği yağı ve dane mısır; Brezilya’dan yapılan ithalatta soya fasulyesi, kahve, tütün; Ukrayna’dan yapılan ithalatta dane mısır, soya fasulyesi, buğday oldu.
