Çömelme ya da merdiven inip çıkma esnasında dizlerden gelen sesle birlikte yaşanan ağrının önemsenmesi gerektiğini söyleyen Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Gökhan Meriç, “30-35 yaş altında egzersiz yaparken veya merdiven çıkarken dizden ses gelmesi genellikle patolojik bir durum olmayabilir ve bir soruna işaret etmeyebilir. Ancak hasta genç yaşta olmasına rağmen dizden ses gelirken ağrı yaşıyorsa dikkat etmek gerekir. 55-60 yaş civarında ve merdivenlerden inip çıkarken dizleriniz ağrıyorsa ve gıcırdama hissi varsa bu durum altta farklı bir hastalığa işaret edebilir” diye konuştu.
GENÇLERDE SORUN DİZ KAPAĞINA BAĞLI OLABİLİR
Gençlerde ağrı ile dizlerden ses gelmesinin diz kapağına bağlı sorunlardan kaynaklanabildiğini ifade eden Meriç, “Diz eklemi kemiklerinin oluşturduğu oluk içinde uygun pozisyonda olmamasından dolayı özellikle genç kadınlarda erken yaşlarda dizde çıtırdama ve sonrasında ağrı ortaya çıkabiliyor. Diz eklemini kaplayan kıkırdak dokusu aslında ağrıyı hissetmez. Ancak zamanla tekrarlayan sürtünmeye bağlı olarak eklem içindeki koruyucu kıkırdak gittikçe aşınır ve önce yumuşama sonrasında ileri kıkırdak aşınmasına sebep olabilir. İleri kıkırdak aşınması sonrasında kemik yüzey ortaya çıkarak hastanın dizleri ağrılı bir hale gelir” dedi.
HAREKETSİZ YAŞAM NEDEN OLABİLİR
Sorunun ortaya çıkmasında hareketsiz bir yaşam ve fiziksel aktivitenin önemli bir yer teşkil ettiğini söyleyen Meriç, “2019 yılında Brezilya’da yapılan ve dizlerinde ileri kıkırdak aşınması olan kişilerin değerlendirildiği bir çalışma, dizinden çıtırdama sesi gelenlerin ses gelmeyenlere göre daha düşük fiziksel aktivite içinde oldukları ve yaşam kalitelerinin de daha düşük olduğunu ortaya koydu” ifadelerini kullandı.
SESLE BİRLİKTE AĞRININ OLMASI ÖNEMLİ BİR BELİRTEÇ
Dizden ses gelmesinin yanında görülen ağrının altta farklı bir sorunun varlığına dair önemli bir işaret olduğunun da altını çizen Meriç şu ifadeleri kullandı:
“2014 yılında yayımlanan bir araştırmada ise diz kapağı ağrısıyla görülen çıtırdamanın, diz kapağı ekleminin kireçlenmesinin erken bulgusu olarak gösterildi. Bu araştırmanın yanı sıra, Mayıs 2017'de yayınlanan ve yaklaşık 3 bin 500 katılımcının yer aldığı bir başka çalışmada, başlangıçta dizlerinden daha fazla ses gelmesine karşın ağrısı olmayan kişilerin daha az veya hiç çıtırdama yaşamayanlara göre dizlerinde kıkırdak aşınması geliştirme olasılığının daha fazla olduğunu gösterdi.”
AĞRININ VARLIĞI TEDAVİYİ DE ŞEKİLLERDİRİYOR
Çıtırdama ile ağrı olup olmamasının, duruma yaklaşım açısından da önemli bir kıstas olduğunu söyleyen Meriç, “Herhangi bir rahatsızlık veya acı olmadan olan ve ara ara duyulan çıtırdama genellikle endişelenecek bir şey değildir ve takip edilmesi yeterlidir. Ancak çıtırdama ile ağrı yaşanırsa, dizi zorlayıcı hareketlerden uzak durmak ve mutlaka bir uzmana başvurmak gerekir. Bu durum genç yaştaki kişilerde diz kapağının anatomik doğumsal olarak uygun olmayan yerleşimine, 50 yaş üstündekilerde ise kireçlenme denilen kıkırdak aşınmasına bağlı gelişebilir. Bu durumda muayene ve görüntüleme yöntemleriyle sorunun nedeni ortaya konularak gerekli tedavi uygulanır” diye konuştu.
EGZERSİZ YAPARKEN DİZLER NASIL KORUNMALI?
Ağrısız veya ağrılı çıtırtılarda şikâyetleri azaltmak için öncelikle bacak ve kalça güçlendirme egzersizlerinin önemine işaret eden Meriç, egzersiz yaparken dikkat edilmesi gerekenler konusunda şunları anlattı:
“Egzersizlerde amaç kas gücünü artırarak dize binen yükü azaltmak ve diz kapağını uygun pozisyonda tutmaktır. Egzersizler düzgün yapılmadığında diz aşınmasına ve yıpranmasına neden olabileceği için squat gibi aşırı eğilip kalkma gerektiren hareketlerden uzak durulmalı. Eğer egzersizleri yaparken dizde kıtırtı veya hafif bir rahatsızlık yaşanıyorsa, vücut ağırlığını dize vermek yerine kalça geriye atılarak yükün dizlere gelmesi önlenebilir. Yine kalça ve yan bacak kaslarını çalıştırmak için dizleri hafif kıvırıp yana doğru yürüme egzersizleri oldukça etkilidir. Egzersizler öncesinde mutlaka germe ve esnetme egzersizleri ile kas gerginliği önlenmeli ve hareketlerden maksimum verim alınmaya çalışılmalı. Yürüyüş ve yüzme de eklemler için oldukça faydalı egzersizler arasındadır.”
KİLO FAZLASI OLANLAR MUTLATA FAZLA YÜKTEN KURTULMALI
Diz ağrısından ve çıtırdamalardan korunmak için yapılacak en önemli şeylerden birinin de eklemlere gelen yükü azaltmak yani kilo vermek olduğuna işaret eden Meriç, alınması gereken diğer önlemlerle ilgili şunları aktardı:
“Eğer hastada kireçlenmeye bağlı ağrı varsa yoğun aktivite sırasında kullanabilecek dizlikler, eklemi destekleyerek özellikle ağrılı dönemlerde kısa süreli olarak kullanılabilir. Özellikle ağrılı dönemlerde evde veya dışarıda merdiven inip çıkmadan uzak durulmalı, diz üstünde ev işleri yapılmamalı, ağrılı dönemlerde mümkünse oturarak namaz kılınmalı. Diz ekleminde çıtırdamayla şişme meydana gelirse bu durum genellikle kireçlenme yani ileri kıkırdak aşınmasına bağlı gelişebilir. Bu durumda da istirahat etmek, buz uygulamak ve dizin altına bir yastık konularak kalp seviyesinin üstünde tutmak ve dize bandaj sarmak yararlı olabilir. Ancak eğer şikâyetler bu uygulamalara rağmen geçmezse mutlaka bir uzmana danışılmalı.”
