Elazığ`ın Keban ilçesinin Akçatepe köyünde atıl vaziyetteki kerpiç bir evde bulunan 200 yıllık olduğu tahmin edilen tahıl ambarları dikkati çekiyor.
Ankara`da özel bir kurumda uzun yıllar eğitmenlik yapan tarih öğretmeni Üzeyir Ak, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle dönüş yaptığı köyünde, aileden kalan atıl vaziyetteki kerpiç bir evin odalarını kontrol ettiğinde, ilginç görünüme sahip, her biri farklı boyutlarda, özel killi topraktan yapılmış 3 tahıl ambarı olduğunu fark etti.
Tahıl ambarlarının, köyde ileri yaştaki vatandaşlara sorduğunda 200 yıllık ya da daha eski olabileceğini öğrenen Ak, kültürel değere sahip olduğunu anladığı ancak büyüklükleri ve ağırlıkları nedeniyle bulundukları yerden çıkarılmak istenmeyen tahıl ambarlarının kerpiç evin molozları altında kalarak yok olmasına gönlü el vermedi.
Kültürel miras bilinciyle tahıl ambarlarını sahiplenen Ak, köylülerin yardımıyla kerpiç evin odasının kapıları sökülerek ve kapı araları genişletilerek dışarı çıkarılabilen tahıl ambarlarını koruma altına aldı.
Ak, tahıl ambarlarını köyde bir kültür evi oluşturarak gelecek nesillerin görmesi için sergilemek istiyor.
"200 yıllık olduğunu düşünüyoruz"
Ak muhabirine, köyde yaklaşık 30 yıldır atıl vaziyette duran, dedesinin dedesinden kalan kerpiç evin merakla odalarını gezdiğinde önceden varlığını hatırlamadığı tahıl ambarları ile karşılaştığını söyledi.
Tahıl ambarlarının kültürü yansıttığı için önemli olduğunu dile getiren Ak, "Dedem molla Veli ve onun dedesi Mehmet`ten bize kaldığı için yapıldığı tarih olarak 200 yıllık olduğunu düşünüyoruz." dedi.
Tahıl ambarlarının yapımında killi toprak, ince elenmiş saman ve ne olduğunu bilmedikleri farklı bir malzeme kullanıldığını ifade eden Ak, dede yadigarı tahıl ambarlarının kendisi için önemli olduğunu aktardı.
Ak, "Bunları inşallah gelecek nesillere aktarmak için özellikle muhafaza edeceğim." diye konuştu.
"Örneklerinin azlığı bunları değerli kılmakta"
Fırat Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Harput Kalesi Kazı Başkanı Prof. Dr. İsmail Aytaç ise Anadolu`da M.Ö. 7000`li yıllardan itibaren tarım kültürünün yaygınlaşmasıyla önce pişmiş toprak küpler daha sonra büyük ebatlı özel killi toprak ya da ahşaptan tahıl ambarlarının yaygın olarak kullanılmaya başlandığını belirtti.
20. yüzyıldan itibaren gelişen sanayi ve teknoloji ile buzdolabı ve soğuk hava deposu kullanımının yaygınlaşması sonucu geleneksel gıda saklama yöntemlerinden vazgeçildiğini dile getiren Aytaç, şunları kaydetti:
"Kullanımdan düştükten sonrada maalesef bunlar koruma altına alınmamıştır. Oysa ki bu tahıl ambarları geleneksel halk kültürümüz açısından çok önemli. Zira bir yıl boyunca gıdayı bozulmadan saklamak ve haşerelerden korumak açısından binlerce yıl kullanılmıştır. Keban Barajı kurtarma kazıları öncesinde Altınova`daki etnografya araştırmalarında bunlar belgelendi, yayınlandı. Bunlar çok az sayıdaki eski tarihi evlerde ve köylerde kaldı. Bazıları etnografya müzelerinde sergileniyor fakat günümüze orijinal gelmiş örneklerinin azlığı bunları değerli kılmakta."
Aytaç, Akçatepe köyünde bulunan tahıl ambarlarının Anadolu kültürünü yansıtması açısından önemli olduğuna işaret ederek tahıl ambarlarının şekline bakıldığı zaman en az 150-200 yıllık olduğunu tahmin etmenin mümkün olduğunu bildirdi.
Kaynak: Anadolu Ajansı / İsmail Şen