Altıeylül ilçesinin kırsal Yakupköy Mahallesi’ndeki ekonomik yaşam manda üretiminin artmasıyla değişti. Mahallede sadece birkaç ailenin uğraştığı manda yetiştiriciliği, manda kaymağına olan talebin artmasıyla bütün köye yayıldı. Manda yetiştiriciliğiyle birlikte mahalledeki tarım arazilerine de yemlik bitkiler ekilmeye başladı. Mandalarda daha yağlı bir süt elde edilirken, bu nedenle sütten de daha yoğun yoğurt ve kaymaklar elde ediliyor. Manda sütünün kilosu da perakende olarak 10 lira ile 12 lira arasında satışa sunuluyor. Manda yetiştiricileri genellikle kaymak üretimi yaptığı için sütü bulmak da çok kolay olmuyor. Manda kaymağının kilosu da 100-120 lira arasında satılıyor.
Dedelerinden kalma manda üretimi mesleğinde ailesinin 4’üncü kuşak temsilcisi olan 52 yaşındaki Ali Çırpıcı, şu anda oğlunu sektöre hazırlarken, bilgi ve birikimlerini de ona aktarıyor. Balıkesir İli Damızlık Manda Yetiştiricileri Birliği’nde başkan yardımcılığı görevini de sürdüren Ali Çırpıcı, kendisi gibi çocuklarının ve şu anda da torunlarının mandalarının içinde yetiştiğini söyledi. Erkeklerin mandaların bakımlarıyla ilgilendiğini kadınlarında süt sağımına yardım ederken, kaynatma işlerini sürdürdüğünü söyleyen Çırpıcı, Yakupköy Mahallesi’nde 50 hanenin manda yetiştiriciliği yaptığını belirti.
Ali Çırpıcı, “Şu anda oğlum bu işe başladı. Bizler bebekliğimizden itibaren mandaların yanında yetişmiş ve bu işe gönül vermiş bir aileyiz. Balıkesir ilinde 2 kırsal mahallede manda üretimi ön plana çıkmakta. Bizim mahallemizde 50 hane şu anda bu işle geçimini sağlıyor” dedi.
2010 yılına kadar Balıkesir’de sınırlı sayıda manda bulunduğunu ve az bir üretim olduğunu belirten Çırpıcı, manda birliğinin kurulmasıyla, birçok insanın hayatının da değiştiğini belirtti. Çırpıcı, “Balıkesir’de daha önce manda yetiştiriciliği birliği yoktu. 2010 yılında, birlik kurulunca piyasaya daha iyi girmeye ve tanıtımlarla birlikte manda kaymağı başta olmak üzere süt ve yoğurtta talep görmeye başladı. O yıla kadar giderek azalan manda sayısı ise tam tersine arttı. Bizim mahallemizde 50 hane geçimini bu işle sağlıyor. Şu anda mahallemizde 700’ün üzerinde anaç mandamız var” dedi.
MAHALLENİN TARIMI, MANDALARLA DEĞİŞTİ
Kırsal mahallede 2010 yılına kadar hayvancılıktan çok tarım sektöründe çalışmalar olduğunu söyleyen Çırpıcı, ağırlıklı olarak domates, biber, pancar ve pamuk üretildiğini anlattı. Manda üreticiliğinin artması sonrasında çiftçilerin ürün değiştirdiğini belirten Çırpıcı, “Yaklaşık 10 yıldır mandalara için yem üretimine yönelik mısır ve buğday daha çok ekilmeye başladı. Ürünlerin değerinde satılacağı bir pazar oluştu. Balıkesir’de yaklaşık 4 bin anaç manda bulunmakta. Türkiye’de yaklaşık 80 bin olan manda sayısı da devlet desteklemelerini ardından 200 bin civarını buldu” diye konuştu.
İNEK SÜTÜNDEN 3 KAT PAHALI
Balıkesir genelinde manda sütü genel olarak kaymak üretiminde kullanılıyor. Kaymağın altında kalan süt ile de peynir yapılıyor. Mandanın çok fazla süt vermemesiyle birlikte yağlı bir süte sahip olduğunu söyleyen Çırpıcı, inek sütüne oranla 4 kat daha pahalı olduğunu belirtti. Çırpıcı, “Balıkesir’de manda sütü ağırlıklı olarak kaymak yapımında kullanılıyor. Ondan sonra da yoğurt olarak tüketiliyor. Tabi yavaş yavaş çiğ süt olarak da talep görmeye başladı. Manda sütünün yağ oranının yüksek olması nedeniyle daha kalın ve homojen bir kaymak oluşmakta. Manda sütünden yapılan yoğurt da daha sert bir kıvama sahip. İnek sütü
perakende de 3.75-4 lira arasında satılırken, manda sütünün şu anda perakende fiyatı 10 ile 12 lira arasında alıcı buluyor. Manda sütünün pahalı olmasının sebebi, bir manda ortalama 6-7 litre süt vermekte ve yağ oranı da oldukça yüksektir” dedi.
MANDA KAYMAĞININ HAZIRLANMASI
Ali Çırpıcı manda kaymağının yapılışıyla ilgili şu bilgileri verdi: “Süt sağıldıktan sonra süzülür. Bir tencereye önce 2 litre su ve ardından 8 litre süt konarak kaynatılır. Taşma derecesine geldikten sonra ateş söndürülür. Sonra tencerenin üzerine sele koyup, üzerini bezle kapatırız. Bezi 3-4 saat sonra alır, 8 saat daha bekledikten sonra da buzdolabına koyarız. Buzdolabında bekledikten sonra iyice katılaşan kaymağın kesme işlemine başlarız. Manda kaymağı bölgemizde en fazla yöresel tatlılarımız olan Balıkesir kaymaklısı, ekmek kadayıfı arasına konur, höşmerim ve Kemalpaşa tatlısının da üzerine eklenerek servis edilir. Aynı zamanda kahvaltılarda da bal-kaymak yapılıp, ayrı bir lezzet olarak sunulmaktadır”
