AstraZeneca`nın Kovid-19 aşısı tedarikinde kesintiye gideceğini açıklamasının ardından AB Komisyonunun aldığı kararı, Komisyonun Başkan Yardımcısı Valdis Dombrovskis açıkladı. Dombrovskis, üye ülkelerden aşı ihracatına izin şartı getirecek yönetmeliği onaylandıklarını, "şeffaflığı" amaçlayan mekanizmanın AB Resmi Gazetesinde yayımlandıktan sonra yürürlüğe gireceğini bildirdi.
"Vatandaşlarımızın korunması ve güvenliği önceliğimiz. Yaşadığımız zorluklar bize eyleme geçme dışında bir seçenek bırakmadı." diyen Dombrovskis, aşıların mutabık kalınan plan dahilinde teslim edilmediğini, sözleşme imzalayan şirketlerin yükümlülüklerini yerine getirmesi gerektiğini belirtti. Dombrovskis, şöyle devam etti:
"Biz şirketlere üretim kapasitelerini artırmaları için ön ödeme yaptık. Şimdi bunun karşılığının verilmesini bekliyoruz. Bugün kabul edilen yönetmelik, ihracata şu anda olmayan şeffaflığın getirilmesini hedefliyor. Bu yönetmelik, gerektiğinde aşı teslimatlarını yapmamızı sağlayacak bir aracı beraberinde getiriyor."
Karar 6 firmayı kapsıyor
Yeni mekanizmaya göre, AB`nin ön alım anlaşması imzaladığı BioNTech-Pfizer, AstraZeneca, Sanofi-GSK, Johnson and Johnson, CureVac ve Moderna firmalarının AB ülkelerindeki tesislerinde üretilen aşılar diğer ülkelere izinsiz satılamayacak.
AB`nin güneyindeki ve doğusundaki komşuları, Batı Balkanlardaki ülkeler, Kovid-19 Aşıları Küresel Erişim Programından (COVAX) yararlanacak düşük gelirli 92 ülke ve EFTA ülkeleri (İsviçre, Norveç, İzlanda ile Lihtenştayn) bu sınırlandırmanın dışında tutulacak. İngiltere`nin bu 92 ülke arasında olmadığı belirtildi. Türkiye`ye de izin muafiyeti kapsamındaki ülkeler arasında yer verilmedi.
Aşının AB dışına satışı, üretimin yapıldığı ülkenin izin vermesi halinde mümkün olabilecek.
İzin alınması için şirketlerin bu aşamada yılın ilk çeyreğinde AB`ye sağlamayı taahhüt ettiği miktardaki aşıyı sağlaması gerekecek. İlaç firmaları, aşılarını AB dışındaki bir ülkeye ihraç etmek istediklerinde gönderilecek miktar ve gidecek ülkeyi içeren bir form doldurup tesisin bulunduğu ülkenin gümrük kurumuna gönderecek. Bu kurum, aşı ihracatına izin verilip verilmeyeceği konusunda AB Komisyonu`na danışacak. Komisyon, şirketin aşı sözleşmelerinden kaynaklanan miktardaki üretimi sağlayıp sağlamadığına bakacak ve ilgili ülke gümrük kurumuna bilgi verecek. İzin süreci başvurunun ardından 24 saat içinde tamamlanacak.
Mekanizma şimdilik mart ayının sonuna kadar uygulanacak. Gerekli görülmesi halinde mekanizmanın kapsamı aşı üretimindeki ham maddeleri içerecek biçimde genişletilebilecek veya süresi uzatılabilecek.
AB aşı anlaşmaları
AB, opsiyonlar dahil olmak üzere BioNTech-Pfizer ile 600 milyon, AstraZeneca ile 400 milyon, Sanofi-GSK ile 300 milyon, Johnson and Johnson şirketiyle 400 milyon, CureVac ile 405 milyon, Moderna ile 160 milyon doz aşı almak için sözleşme imzaladı ancak AB ülkelerinde aşılamaların yavaş ilerlediği eleştirileri yapılıyor.
Komisyon, geçen hafta üye ülkelerindeki yetişkin nüfusun yüzde 70`inin 1 Haziran`a kadar aşılanması hedefi koymuştu. Aşı teslimatlarında yaşanacak gecikmeler sonucunda hedefin yakalanamaması ihtimali yüksek görünüyor.
AB-AstraZeneca ihtilafı çözülemiyor
AB ile AstraZeneca arasında patlak veren tedarik ihtilafı devam ediyor. AstraZeneca ile Oxford Üniversitesinin geliştirdiği Kovid-19 aşısının bu hafta beklenen AB onayı sonrasında AB ülkelerine dağıtımının başlaması bekleniyordu.
Ancak AstraZeneca`nın hafta başında AB`ye yılın ilk çeyreği için tedariki yüzde 60 eksik yapacağı açıklandı. AB tarafı ise kesintinin daha fazla olacağını belirtiyor. AB`nin 100 milyon doz beklerken bunun dörtte birini alabileceği ifade ediliyor.
AB, İngiliz-İsveç şirketi AstraZeneca`nın eksik teslimatına tepki göstererek yükümlülüklerine uymasını istiyor. Şirket ise tedarik konusunda sözleşmede "en üst seviyede çaba gösterilmesi" yönünde bir madde bulunduğunu ve tedarik için en üst çabayı gösterdiğini savunuyor.
AstraZeneca`nın AB içindeki fabrikalarda üretimin az olması nedeniyle birlik ülkelerine beklenenden az aşı dozu göndereceği haberleri üzerine AB yetkilileri, İngiltere`de bulunan ve üretimin fazla olduğu AstraZeneca fabrikalarından aşı gönderilmesini talep ediyor.
